Over het Albanees
| Landen waar Albanees gesproken wordt: | Albanië, Macedonië, Kosovo, Griekenland, Italië, Roemenië, Montenegro en Servië. |
| Albanees is een officiële taal in: | Albanië en Kosovo. Erkend als minderheidstaal in Macedonië, Servië, Montenegro, Roemenië en Italië. |
| Aantal moedertaalsprekers: | Rond de 7.600.000 |
| Eigen benaming: | Shqip, of voluit: Gjuha Shqipe (De Albanese taal). |
| Alfabet: | Romeins, vroeger bestonden er andere schriften. |
| Aantal letters in het alfabet: | 36 (Van A tot Zh) |
| Regulering: (Van spelling, etc.) |
Akademia e Shkencave e Shqiperise (De Albanese WetenschapsAcademie) |
| Classificatie: (Taalfamilie) |
Indo-Europees ---> Albanees |
| Dialecten | Gegisch (Gheg) en Toskisch (Tosk). |
| Albanees is sterk verwant aan: | Illyrisch (een taal uit de oudheid). |
| Albanees is in mindere mate ook verwant aan | Grieks en Armeens. |
| Het Albanees is een verre verwant van: | Russisch, Latijn, Nederlands, Iers, Perzisch, Hindi en Litouws. |
Over het Albanees
| Inleiding Het Albanees is een Indo-Europese taal die gesproken wordt in Albanië en door minderheden in aangrenzende gebieden. Het Standaard-Albanees is gebaseerd op de zuidelijke dialecten, ook wel het Tosk-Albanees genoemd. Albanezen noemen hun taal Shqip.  Albanese schoolkinderen |
 AlfabetHet Albanees wordt geschreven in het Latijnse alfabet. Vroeger werd het Albanees ook in andere schriften geschreven, zoals het Griekse, Cyrillische (in voormalig Joegoslavië) en het Arabische schrift. In de 18e en 19e eeuw werden er pogingen ondernomen het Albanees van een uniek eigen alfabet te voorzien. Deze schriftsystemen, het Elbasanalfabet en het Beitha Kukju-alfabet hebben echter nooit vaste voet aan de grond gekregen. Lees meer over het alfabet.... |
| Verspreiding Het Albanees wordt vooral gesproken in Albanië en Kosovo. In die landen wordt het Albanees door een meerderheid van de bevolking gesproken. In landen grenzend aan Albanië en Kosovo wordt het Albanees door minderheden gesproken. Italië: In het zuiden van de Italiaanse laars en op Sicilië leeft een Albanese minderheid die zichzelf Arbëreshë noemt. Vanaf de 15e eeuw vestigden zij zich in Italië na de Ottomaanse inval in Albanië. Daar kregen ze leefgebied toegewezen in dunbevolkte gebieden, waar ze hun christelijk geloof en Byzantijnse liturgie in ere hielden. De Arbëreshë spreken een Toskisch dialect. Macedonië: Albanezen zijn de grootste minderheid in Macedonië. Ongeveer een kwart van de bevolking van Macedonië is Albanees. De grootste Albanese gemeenschappen zijn te vinden in het noordwesten van het land, vooral in de plaatsen Tetovo, Debar, Stroega en Kičevo. Griekenland: Al vanaf de 13e eeuw vestigden grote groepen Albanezen zich in Griekenland. Er zijn twee belangrijke gemeenschappen, de Arvanieten en de Tsjam (Çamë). De Arvanieten leven vooral in Attika (de regio rond Athene) en op de Peloponnesos (de Griekse kikkerpoot). De Tsjam leven vooral in de regio Epirus, in het noordwesten van Griekenland. Zowel de Tsjam als de Arvanieten spreken een Toskisch dialect. Roemenië: In 1595 werd een groep van 15.000 Albanezen toestemming gegeven om zich ten noorden van de Donau te vestigen. Vandaag de dag vormen de Albanezen een kleine minderheid in Roemenië. In het Roemeense Huis van Afgevaardigden is één zetel gereserveerd voor de Liga van Albanezen van Roemenië. |
| Verwantschap met andere talen Het Albanees vormt een eigen tak van de Indo-Europese taalfamilie, de taalfamilie waartoe de meeste Europese en een aantal Aziatische talen behoren. De verschillen tussen Albanees en andere Indo-Europese talen zijn aanzienlijk groter dan de verschillen tussen andere Indo-Europese talen onderling. Pas in 1850 werd aangetoond dat het Albanees een Indo-Europese taal is. De meest naaste verwanten onder de levende talen zijn het Grieks en het Armeens. |
|
Oorsprong en geschiedenis
|
| Dialecten Het Albanees kent twee hoofddialecten. Het Gheg wordt in het noorden van Albanië, in het noorden van Macedonië en in Kosovo gesproken. Het Tosk wordt gesproken in het zuiden van Albanië en in Griekenland. Het Tosk is de norm voor het standaard geschreven Albanees. Lees meer over de dialecten.... |
| Tekst en literatuur De vroegste teksten van het Albanees dateren uit de 15e eeuw. Door de expansie van het Ottomaanse Rijk in de 16e eeuw vluchtten veel Albanese intellectuelen naar Italië. Marin Barleti en Gjon Gazulli schreven daar onder invloed van de Renaissance werken over religie, geschiedenis en filosofie. Het eerste boek in het Albanees is Meshari van Gjon Buzuku. Het is een vertaling van de belangrijkste delen van de katholieke liturgie in het Albanees. Daarmee deed Buzuku voor het Albanees wat Luther voor het Duits deed. De twee grootste schrijvers uit de 19e-eeuwse Romantiek zijn Jeronim de Rada en Naim Frashëri. De bekendste hedendaagse schrijver is Ismail Kadare. Veel van zijn werk is in het Nederlands vertaald. |
 WetenschapAlbanologie is de naam van de wetenschap die zich bezighoudt met de studie naar het Albanese volk en zijn cultuur, taal en literatuur. De belangrijkste centra zijn de universiteiten van Tirana en Pristina. Aan de Universiteit Leiden werd Albanees tot een aantal jaren terug gedoceerd als bijvak binnen de opleiding Vergelijkende Indo-Europese Taalwetenschappen. Op dit moment wordt Albanees niet meer door de universiteit aangeboden. De bibliotheek van de Universiteit Leiden heeft nog wel een collectie boeken op het gebied van de Albanese taal- en letterkunde. |
"De hel, dat zijn de anderen.
Ferri janë të tjerët.
"
